Endüstri’ye Rağmen Sağlıklı Beslenme

İçinde bulunduğumuz yüzyılda dev bir endüstriye dönüşen gıda sektörü doğal gıda kaynaklarının da azalmasıyla beslenmek yüzyılımızın en öncelikli sorunu oldu. Özellikle şehirlerde yaşayanların tempolu yaşamlarının etkisiyle dengesiz ve yetersiz beslenmeleri sonucu yaşanan sağlık problemleri gıda takviyelerini hızla hayatımızın içine soktu. Spor yapanların farklı beslenme alışkanlıkları da gıda takviyesi ihtiyacını artırdı.

Sağlıklı beslenme yüzyılımızın belki de en önemli sorunlarından. Bu konuda çözümünü bulamadığımız ve aklımızı meşgul eden bazı sorular var.  

• Dünyada doğal gıda kaynakları yok olurken, sağlıklı beslenmeyi başarabilecek miyiz?
• İşlenmiş yiyeceklerin içeriklerine yeterince vakıf mıyız?
• Çeşitli kaynaklardan edindiğimiz bilgilerin doğruluğundan emin olabilir miyiz?

4-7 Eylül tarihlerinde gerçekleşen 27. Uluslararası Gıda Ürünleri ve Teknolojileri Fuarı’nda yukarıdaki sorulara yanıtlar arandı. Herbalife Güneydoğu Avrupa Direktörü ve Gıda Takviyesi Beslenme Derneği Başkanı Samet Serttaş beslenme bilinci ve geleceğin beslenme şekilleri hakkında açıklamalarda bulundu.

Beslenme şekillerini Türkiye’de ve dünyada üç ana akım belirliyor. 

1. İnsan ömrünün uzaması ve dolayısıyla nüfusun yaşlanması 
2. Şehirleşmenin artması 
3. Obezitenin yaygınlaşması  

Bu ana akımlar beslenme şeklimizi ve alışkanlıklarımızı belirliyor. Şehirlere göçün artmasıyla genç nüfusun tarım üretimine ilgisi yok oluyor. Ayrıca insan ömrünün uzamasıyla artık 80 yaş ve üstü insanlar “yaşlı” olarak adlandırılıyor.  

Özellikle tıptaki yeni buluşlar kişiye ve yaşa göre beslenme farklılaşmasına gidilmesini zorunlu kılıyor. Sporcu beslenmesi, yaşlılık beslenmesi ve çocuk beslenmesi gibi beslenme ayrımları ortaya çıkıyor.

Beslenmemizi olumsuz etkileyen alışkanlıklarımız aşağıdaki gibi sıralanıyor.  

Yemek yapamamak 
Çalışma saatlerinin uzunluğu nedeniyle yemek yapmaya zaman bulamamak beslenmemizi olumsuz etkileyebiliyor. 

Fermente gıdaları yeterince tüketmemek 
Bakteri florasının insan vücudundaki önemi bilimin gelişmesiyle bir kez daha ortaya çıktı. Son yıllarda yapılan araştırmalar, vücudumuzda olması gerekenden çok daha az sayıda bakteri olduğunu ortaya koyuyor. Artık vücudumuzdaki bakterilere iyi bakmalı ve bu bilince sahip olunmalı. Eskiden daha yoğun tüketilen paça çorbası ve benzeri gıdaların daha az tüketilmesi çağımızda yaşayan insanların 1950’lerde yaşayanlara göre daha az sayıda bakteri ile yaşamasına neden oluyor. 

Çok steril ortamlarda çocuk büyütmek 
Sürekli korunan ve steril ortamlarda büyütülen çocukların bakteri florasının yeteri kadar gelişmediği çeşitli araştırmalarla ortaya konuyor. Bu durum gıda ve polen alerjileri ile intolerans problemleri sıklıkla oluşuyor.  

Yanlış ya da yetersiz beslenme ile ilgili farkındalık 
Özellikle Türkler sağlıklı beslenme ile ilgili yeterince bilgi sahibi değiller. Sabah yorgun kalkıyorum, gün boyu gerekli enerjim yok, saçlarım güçsüz ve hızla dökülüyor ya da tırnaklarım zayıf ve kolay kırılıyor gibi yakınmalarının beslenme ile ilgili olabileceğini düşünmüyorlar. Yapılan bilinçsiz diyetler ve diyetlerin vitaminlerle desteklenmemesi gibi alışkanlıklar nedeniyle vücut zayıf düşüyor ve uyku problemleri de ortaya çıkabiliyor.

Gün ışığından faydalanmamak
Gün ışığından yeterince faydalanamamak D vitamini eksikliğine ve D vitamini eksikliğinin neden olduğu hastalıklara neden olmakta

Protein, mineral, karbonhidrat ve vitamin dengesi sağlayamamak
Özellikle kentli nüfus yaşam koşullarının da etkisiyle protein, mineral, karbonhidrat ve vitamin dengesini gözeterek beslenemiyor ve bu nedenle kendilerini bitkin ve yorgun hissediyor. Dengeli beslenememek diyabet, tansiyon ve kalp hastalıklarına neden oluyor. Bu tür hastalıklara yakalanmamanın en temel koşulunun yaşam tarzı ve beslenme düzeninin değiştirilmesi olduğu uzmanlar tarafından belirtiliyor. 

Gıda takviyeleri ve doğru kullanım 
Gıda takviyeleri sağlıklı kalabilmek için oldukça önemli. Fakat bu ürünlerin bilinçli kullanılması ve bazı hususlara dikkat edilmesi gerekli.

• Gıda takviyeleri tablet, kapsül, şurup gibi dozu ölçülebilir bir formda olan vitaminler, mineraller, bazı bitkisel yağlar (botanikler) ve diğer bileşenlerdir.
• Ülkemizde gıda takviyelerinin içeriği Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenir, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı ise gıda takviyesi olarak piyasaya sunulan vitaminler, mineraller, protein barlar ve benzeri ürünleri detaylı olarak inceler. Lisanslar bakanlıklar tarafından tüm inceleme süreçlerinin sonunda verilir. Lisanslanmış ürünler doğru kullanıldığında zindeliği ve performansı artırabilir, bağışıklık sistemini güçlendirebilir. Bu tip yenilikçi ürünlerin koruyucu tıpta da önemli olduğu söylenebilir. 
• Gıda takviyeleri beslenme eksikliklerini doldurmak için üretilmiş ürünlerdir. Bu nedenle yanıltıcı bilgiler ve vaatlerle satılmaması gerekir.
• Gıda takviyeleri ve kullanımı konusunda uzman bir hekime danışılması ve kullanımın hekim önerisine göre yapılması önem arz ediyor.

Sporcu gıda takviyeleri ile ilgili bilinmesi gerekenler 

• Vücutta terle kaybedilen sodyumu hızlı bir şekilde geri döndürmeye yarayan sporcu gıdaları protein esaslı gıdalar ve izotonik içecekler ana başlığında toplanabilir.
• Sporcu beslenmesinin özenli olması gereklidir.  
• Spor salonlarına giden amatör sporcular ile profesyonel ve lisanslı sporcuların beslenme şekilleri farklılık gösterir.
• Spor esnasında su ve tuz kaybedilir. Vücuttan atılan tuzu yerine koyabilmek sporcu içecekleri ile mümkün olabilir.  
• Özellikle yoğun sporlar vücudun kas sistemini yorar. Bu nedenle spor öncesi ve sonrasında yapılan spora ve kişinin özelliklerine göre farklılık gösteren belirli bir beslenme programının uygulanması gereklidir. Fazla miktarda et, yumurta ve süt gibi normal besinleri tükenmek yanında yoğunlaştırılmış protein içeren sporcu gıdaları kullanılabilir.